Fata Morgana effect

Bij het afsluiten van uw woekerpolis heeft uw aanbieder u in folders, brochures en offertes voorgerekend welk eindkapitaal u met de polis kunt opbouwen. Dit eindkapitaal is berekend aan de hand van een gemiddeld stijgingspercentage per jaar, bijvoorbeeld 8%. U bent daarmee verkeerd voorgelicht. Uw aanbieder heeft namelijk niet verteld dat er met een bijzondere wiskundige variant is gerekend, het zogenaamde meetkundige gemiddelde. Dit gemiddelde is altijd lager dan het gemiddelde dat u kent. Om het gewenste eindkapitaal te kunnen halen dient de beurs jaarlijks met een hoger percentage, in dit voorbeeld met circa 10%, te stijgen. Deze verkeerde voorlichting wordt het fata morgana effect genoemd. Er is u geld in het vooruitzicht gesteld wat er niet is.
  
Een voorbeeld maakt duidelijk waar het om gaat:
Bas heeft een hypotheek van € 200.000,-. Voor de aflossing van de hypotheek heeft hij een woekerpolis afgesloten. In de offerte heeft de aanbieder voorgerekend dat bij beleggen in aandelen, een jaarlijkse koersstijging van 8% en een looptijd van 30 jaar de polis het gewenste kapitaal zal opleveren. Op basis van de beursresultaten in de voorgaande jaren acht Bas een stijgingspercentage van 8% goed haalbaar. Van een meetkundig gemiddelde heeft hij in zijn hele leven nog nooit gehoord. Groot is dan ook zijn schrik als hem wordt voorgerekend dat bij een normale gemiddelde stijging van 8% maar € 112.500,- kan worden opgebouwd met zijn polis. In plaats dat hij op de einddatum zijn hypotheek kan aflossen, komt hij maar liefst € 87.500,- te kort.


Situatie voor 1997
Als uw polis is afgesloten voor 1997 dan is de situatie mogelijk nog erger. Veel aanbieders hielden met hun berekeningen in die tijd geen rekening met de fluctuaties van de beurs. Er werd u op die manier bewust een verkeerd, te hoog, bedrag voorgerekend. De schade ten gevolge hiervan is van dezelfde orde van grootte als hierboven geschetst.